Najstarsze kamienice

Kamienice – seniorki z ul. Środkowej

Ulica Środkowa jest jedną z ulic wytyczonych w XIX wieku na gruntach należących do Ksawerego Konopackiego. Konopacki był pochodzącym z terenu dzisiejszej Litwy urzędnikiem Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, która była w tamtych czasach odpowiednikiem Ministerstwa Finansów.

Kupił on w 1860 roku od Piotra Witkowskiego kolonię nr 12 wydzieloną z dóbr ziemskich Targówek Józefa Noskowskiego. Założona przez Konopackiego osada miała 11 ulic, z czego najważniejsza była Środkowa, przy której już w latach 60. XIX wieku wyrosły pierwsze murowane budynki. Są one widoczne na rycinie opublikowanej w „Tygodniku Illustrowanym”. Dwa z tych domów – przy ulicy Strzeleckiej 11/13 i Środkowej 20 – należały do Konopackiego, zaś trzeci przy ulicy Strzeleckiej 10 (Środkowej 22) do Marii Fryderyki z Jakobsów Galeotti. W 2017 roku z krajobrazu Nowej Pragi zniknęła historyczna zabudowa przy ulicy Środkowej 20, pomimo wpisania do rejestru zabytków elewacji frontowej parterowego domu. 

Najbardziej okazałym budynkiem przy ulicy Środkowej jest dom Ksawerego Konopackiego, nazywany przez współczesnych pałacykiem ze względu na kształt i detale architektoniczne. Również współcześni właścicielowi zachwycali się budynkiem, dając temu wyraz w XIX-wiecznej prasie. Wybudowany w latach 1865-1866 neorenesansowy dom zaprojektował Aleksander Jan Woyde. Znajdowały się w nim mieszkania na wynajem: 3-pokojowe, 5-pokojowe i 10-pokojowe, zaś do dyspozycji lokatorów była m.in. stajnia, wozownia, pralnia, magiel i łazienka. Po śmierci Konopackiego w 1879 roku budynek zmieniał właścicieli i funkcje. Od lat 20. przeznaczono go na cele oświatowe, mieściły się w nim również mieszkania komunalne. W 2021 roku zakończono remont Pałacyku Konopackiego, który stał się filią Domu Kultury TuPraga. O funkcje kulturalne w budynku zabiegali zarówno społecznicy, przede wszystkim skupieni wokół Praskiego centrum Rewitalizacji Społecznej „Precel”, jak i mieszkańcy, którzy wyrażali swoją opinię w konsultacjach społecznych.

Drugim najstarszym, zachowanym budynkiem przy ulicy Środkowej jest kamienica Marii Galeotti. Powstała w tym samym czasie, co dom Konopackiego, jako jednopiętrowa kamienica. Ciekawostką jest, że Galeotti nie posługiwała się sprawnie językiem polskim, za to znała język niemiecki i wszelkie dokumenty sporządzano dla niej w tym języku. W wybudowanej dla siebie kamienicy chciała otworzyć sklep z winami i korzeniami, jednak wkrótce dom zmienił właściciela, ponieważ Galeotti nie była w stanie spłacić pożyczki, jaką zaciągnęła. Pożyczanie pieniędzy na budowę czy rozbudowę nieruchomości była w tamtych czasach czymś powszechnym. Wielu właścicieli borykało się z problemami, nie mogąc spłacić zaciągniętej pożyczki. Pomiędzy rokiem 1908 a 1911 kamienicę nadbudowano o dwie kondygnacje, a narożnik zyskał charakterystyczny hełm. Budynek przeznaczony na mieszkania komunalne poddano pracom remontowym.

Wspomniane budynki są jednymi z najstarszych obiektów na terenie Pragi Północ i cennymi zabytkami, które są świadkami rozwoju tej części dzielnicy.  

Udostępnij

Share on facebook
Share on twitter
Share on email
Share on whatsapp

Czytaj

Zdjęcie archiwalne

lokalizacja

ul. Strzelecka 11/13 (róg Środkowej)